چقدر می‌توانید نفستان را حبس کنید؟ 30 ثانیه؟ 1 یا 2 دقیقه؟ حالا فرض کنید با نفس حبس شده به اعماق تاریک اقیانوس‌ها بروید، جالب و در عین حال ترسناک است، نه؟ اگر شما هم طرفدار غواصی هستید و البته اهل هیجان، خواندن این مطلب را از دست ندهید. در این مطلب گفتگویی اختصاصی داشته‌ایم با «عمیق‌ترین مرد کره‌ی زمین؛ هربرت نیچ» تا از تجارب غواصی آزاد و حبس نفسش در عمیق‌ترین اقیانوس‌های دنیا برای‌مان بگوید. پس همراه اسمارتیز باشید.
غواصی آزاد چیست؟
حبس نفس از جمله سخت‌ترین کارهایی است که می توان انجام داد. واقعیت این است که انسان به دلیل نداشتن آبشش نمی‌تواند در زیر آب نفس بکشد و یا زندگی کند. بنابراین مجبور است برای رفتن به دنیای زیر آب از تجهیزات غواصی استفاده کند. در این میان یکی از رشته‌های غواصی که کمتر شناخته شده، غواصی آزاد (Free dive) نام دارد که در آن افراد با حبس نفس و بدون استفاده از تجهیزات غواصی مانند سیلندر هوا و متعلقاتش به زیر آب می‌روند. غواصی آزاد رشته‌ای کاملاً حرفه‌ای و رقابتی به شمار می‌رود، رقابتی که در اعماق تاریک اقیانوس و تنها با یک نفس انجام می‌شود.
مسابقه‌دهندگان با یک نفس به روش‌های مختلفی با هم رقابت می‌کنند. یکی از عجیب و غریب‌ترین نوع رقابت، رفتن به بیشترین عمق با یک نفس است. هربرت نیچ (Herbert Nitsch) در این رشته نفر اول دنیاست که بیش از 33 رکورد در غواصی آزاد دارد و 32 رکوردش به‌صورت رسمی ثبت‌شده‌اند. اسمارتیز به طور اختصاصی با هربرت نیچ نفر اول کره زمین و اسطوره‌ی غواصی آزاد گفتگو کرده، که در ادامه می‌خوانیم.
نفر اول غواصی آزاد دنیا را بیشتر بشناسیم
هربرت نیچ در 20 آوریل سال 1970 در اتریش به دنیا می‌آید. زندگی حرفه‌ای او با گم شدن لوازم غواصی‌اش در فرودگاه مصر آغاز می‌شود. او به جای غواصی، اسنورکلینگ (وسیله‌ای است که در آن فرد می‌تواند سر خود را زیر آب برده و با استفاده از لوله‌ی کوتاهی که از آب بیرون آمده نفس بکشد) انجام می‌دهد و با حبس نفس در زیر دریا هم شنا می‌کند و به عمق می‌رود. برای او که تنها 19 ساله بود این اتفاق حالت تفریحی داشت.
هربرت به‌عنوان خلبان هواپیمای مسافربری در یک خط هوایی مشغول به کار و مدتی از غواصی آزاد دور می‌شود. او علاقه‌اش را پیدا کرده بود و متوجه شد در این موضوع استعداد زیادی دارد. این غواص مطرح دنیا دارنده عنوان «عمیق‌ترین مرد کره زمین» است که بعد از ثبت رکورد 214 متر با یک نفس به او نسبت داده شد.
«بدون محدودیت No Limit»، از سخت‌ترین رکوردهای دنیای غواصی آزاد به شمار می‌رود که غواص‌ها با کمک تجهیزاتی که به طناب وصل می‌شود و تنها با یک نفس به اعماق تاریک دریا می‌روند. سپس با استفاده از بالشتک هوا یا جلیقه‌های باد شونده به سطح برمی‌گردند. هربرت در رابطه با این رکوردش می‌گوید: در سال 2007 در دریای اژه در اطراف جزیره سانتورینی واقع در یونان، خودم را به چالش کشیدم. با تمرکز فوق‌العاده زیاد بر روی تکنیک‌ها و بدون داشتن هیچ حس هیجان و در آرامش مطلق، وارد اعماق دریا شدم و با ثبت رکورد 214 متر به نقطه‌ای از دریا رسیدم که تابه‌حال هیچ انسانی با یک نفس نرسیده بود.
آقای نیچ همچنان به تلاش خود ادامه می‌دهد و در سال 2012 به عمق 253 متری می‌رسد، اما باید طبق قوانین AIDA یک دقیقه در این عمق توقف می‌کرد. متأسفانه هربرت هوشیاری‌اش را به خاطر نیتروژن نارکوسیس (خواب‌آلودگی به دلیل افزایش نیتروژن در خون) از دست می‌دهد اما زنده به سطح برمی‌گردد.
در غواصی آزاد انواع رکورد وجود دارد که در آن غواص‌ها به روش‌های مختلف به زیر آب می‌روند و خودشان را به چالش می‌کشند. غواصی بدون فین با پای برهنه از جمله‌ی این موارد است که هربرت در این رشته هم با رفتن به عمق بیشتر از 100 متر با یک نفس رکوردار شد. در همه این رکوردها حبس نفس مشترک است.
هربرت معتقد است «همه کودکان با مهارت حبس نفس در زیر آب به دنیا می‌آیند ولی به محض اینکه شروع به راه رفتن بر روی چهار دست و پا می‌کنند این توانایی خود را فراموش می‌کنند. در غواصی آزاد ما فقط مهارت فراموش‌شده‌مان را به یاد می‌آوریم. همه‌ی افراد می‌توانند با تمرین دو تا سه برابر حالت عادی خودشان حبس نفس انجام بدهند».
آدرنالین؛ دشمن غواصی آزاد
غواصی آزاد با اینکه در دسته‌ی فعالیت‌های اکستریم قرار داد اما یک تفاوت بسیار با سایر رشته‌ها دارد. هیچ خبری از آدرنالین نیست! هربرت در رابطه با نقش آدرنالین در غواصی آزاد می‌گوید: برعکس بسیاری از فعالیت‌های اکستریم، آدرنالین دشمن غواصی آزاد است. در غواصی آزاد ضربان قلب باید پایین باشد و فشار خون کاهش پیدا کند. مصرف اکسیژن باید کم شود تا غواص بتواند راحت‌تر در زیر آب بماند، بدن انسان قابلیت تطابق با شرایط زیر آب را دارد اما انجام این کار بدون فرا گرفتن مهارت‌های لازم کار بسیار خطرناکی است.
جالب‌ترین جایی که تا به حال غواصی کرده‌اید، کجا بوده؟
ما در سیاره‌ای زندگی می‌کنیم که پوشیده از آب است و رنگش را به خاطر همین آب‌ها به دست آورده. دریاها و اقیانوس‌ها بیش از 70 درصد کره زمین را پوشانده‌اند. شاید جالب باشد بدانیم نفر اول غواصی آزاد دنیا چه جاهایی را برای غواصی انتخاب می‌کند؟ هربرت در رابطه با اینکه بهترین جایی که تا به حال غواصی کرده، می‌گوید: «برای غواصی آزاد تفریحی پولینسیای فرانسه، میکرونِزی در اقیانوس آرام و برخی جزیره‌های مالدیو عالی هستند. برای رقابت و مسابقه با توجه به نوع مسابقه مکان‌ها متفاوت هستند، اما حفره آبی دین در باهاما که به ساحل بسیار نزدیک است و از جریان‌های آبی دور، با عمق 202 متر انتخابم خواهد بود. برای مسابقه بدون محدودیت که نیاز به تجهیزات و عمق زیاد دارد، اسپتس و سنت‌تورینی در یونان نقاط موردعلاقه‌ام برای غواصی هستند.»
هربرت نیچ؛ مردی فراتر از محدودیت‌ها
هربرت نیچ توانست تعریف محدودیت برای انسان را جابجا کند و به جاهایی از کره‌ی زمین برود که هیچ انسانی به‌صورت آزاد و رها نرفته است. او در رابطه با کلمه محدودیت چنین باوری دارد: «هر بار که به محدودیتی رسیدم، دری را یافتم که با باز کردنش محدودیت از بین رفته است».
در این راه او آسیب هم دید و بعد از رفتن به عمق 253 متر دچار بیمار فشارکاهی (DCS) شد. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که نیتروژن به شکل حباب‌هایی در جریان خون دربیاید. معمولاً علائم DCS با تأخیر و پس از غواصی بروز می‌کنند. امکان سکته‌ی مغزی وجود داشت و پیش‌بینی پزشک‌ها این بود که هربرت ممکن است برای حرکت از ویلچر استفاده کند. غواصی که حتی یک سیارک به نامش ثبت‌شده -سیاره‌ای بین مریخ و مشتری- حالا با یک بیماری خطرناک مواجه شده بود. خودش دست به درمان خودش می‌زند و بعد از دو سال مجدد به دنیای غواصی آزاد و حرفه‌ای باز می‌گردد. هربرت در این رابطه می‌گوید: «من برعکس بسیاری از غواص‌های آزاد که پیش از این رکوردهایی ثبت کرده‌اند، مربی نداشتم و خودم با ابتکار خودم در این رشته فعالیت کردم. تجهیزات و تکنیک‌های خودم را دارم و برخی از این تجهیزات وارد دنیای غواصی آزاد شدند و در اختیار همه قرار گرفتند».
ترسناک‌ترین لحظه در دنیای زیر آب برای هربرت نیچ
در پاسخ به این سؤال که ترسناک‌ترین لحظه در دنیای زیر آب در کجا و چگونه اتفاق افتاد؟ هربرت به یاد خاطره‌ی مواجه‌اش با کوسه می‌افتد و برای‌مان این‌گونه تعریف می‌کند: «در حال غواصی پالائو در میکرونِزی و در نزدیکی سطح آب بودم. ناگهان احساس کردم سایه‌ای در حال نزدیک شدن به من است! گاو کوسه بود! تنها کاری که توانستم بکنم این بود که پاهایم را به پوزه‌اش بزنم و مراقب باشم به داخل دهانش نرود! این کار باعث برخورد کوسه با من شد و من به خارج از آب پرت شدم. کوسه به دورم دایره‌وار شنا می‌کرد و من به آرامی خودم را به صخره‌ای مرجانی رساندم و نجات پیدا کردم. من برای شکار ماهی با نیزه به زیر آب رفته بودم، بعد از این اتفاق با خودم فکر کردم! من برای غذا خوردن نیاز به شکار ندارم! چرا باید این کار را بکنم؟ بعد از آن هیچ حیوانی در بشقاب غذایم قرار نگرفت و گیاه‌خوار شدم و شکر را هم از رژیم غذایی‌ام حذف کردم. بعد از این ماجرا تنها چیزی که به سمت موجودات نشانه گرفتم دوربینم بود و دیگر توسط هیچ کوسه‌ای مورد حمله قرار نگرفتم. غواصی به این شکل به من درس‌های زیادی داد و با کمک آن توانستم در دنیای متفاوت و چند بعدی به درون غارها و کشتی‌های غرق‌شده بروم و موجودات فوق‌العاده زیبایی را ببینم. از طرفی شاهد آلودگی دریاها و زباله‌ها در آن باشم که حیات بر روی کره زمین را تهدید می‌کند».
اگر به عقب برمی‌گشتید، دوباره این راه را انتخاب می‌کردید؟
از هربرت پرسیدم اگر مجدد به دنیا بیاید همین راه را انتخاب خواهد کرد یا نه؟ و در هنگام غواصی چه چیزی او را بسیار شگفت‌زده کرده است؟ نیچ پاسخ تأمل‌برانگیزی داد: «دوست داشتم 20 سال به عقب برگردم و دانشی که در حال حاضر دارم را در آن زمان داشتم، سهام بیشتری در آمازون و اپل می‌خریدم، در رابطه با سایر مسیر، همین راهی که آمدم برایم بهترین بوده است و همین سبکی زندگی می‌کردم. در رابطه با لحظات شگفت انگیز باید بگویم در دنیای غواصی و در زیر آب من خیلی هیجان‌زده نمی‌شوم و از لحظات زیبایی که دارم لذت می‌برم. ساده بخواهم بگویم همه‌چیز مانند دیدن زیبایی یک گل و یا لذت شام خوردن با دوستانم است».
سعید ضروری
